سخن نخست

بسم الله الرحمن الرحیم

بر طالبان طریق معرفت و سالکان سبیل سلامت پوشیده نیست که از مهم ترین امور در طی طریق الی الله ، دست یازیدن به دامان کاملی از اقطاب و ولیی از اولیاء  برای سالک است .

پیرامون ضرورت و لزوم وجود استاد به اندازه ی کافی و وافی در متون عرفانی و سخنان بزرگان نظما و نثرا سخن به میان آمده و اینک مجال نقل آن فرمایشات نیست و فقط برای تبرک و تیمن به گوشه ای از آنها اشاره می شود :

عارف کامل جناب حافظ شیرازی می فرمایند :

قطع این مرحله بی همرهی خضر مکن

 ظلمات است بترس از خطر گمراهی

بی خضر مرو تو در خرابات             هر چند سکندر زمانی

شبان وادی ایمن گهی رسد به مراد

که چند سال به جان خدمت شعیب کند

عارف قیومی جناب مولوی می فرمایند :

چونکه با شیخی تو دور از زشتیی         روز و شب سیاری و در کشتیی

هین مپر الا که با پرهای شیخ             تا ببیبنی عون و لشکرهای شیخ

دیگری گوید :

ز من جا ن پدر  این پند بپذیر     برو دامن صاحب دلی گیر

که قطره تا صدف را در نیابد     نگردد گوهر و روشن نتابد

و سخنی که از بزرگ عارف معاصر جناب مرحوم سید علی قاضی نقل گردیده که اگر سالک نیمی از عمر خود را به دنبال استاد کاملی بگردد ضرر نکرده است .

اکنون سخنی در ضرورت استاد از کسی که ان شاء الله بر سر سفره ی ایشان نشسته ایم یعنی سید و سرورمان جناب شیخ اکبر محیی الدین بن عربی روحی فداه در خاطرم نیست لکن نیاز به استاد از جای جای آثار معظم له حس می گردد . مثلا حضرتش بابی را در فتوحات مکیه انشاء فرموده اند به نام آداب مرید قبل از رسیدن به شیخ کامل .

لازم به ذکر است که هنگامی که از استاد سخن به میان می آید بدین معنی نیست که امکان ندارد کسی بدون استاد واصل گردد چرا که ممکن است کسی بدون استاد به بالاترین از درجات معرفت هم برسد مثل جناب عارف کامل محمد جواد انصاری همدانی .

ار محضر عارف عظیم الشأن کامل مکمل جناب حضرت آقای نجابت شیرازی سوال شد که آیا ممکن است کسی بدون استاد واصل گردد ؟ حضرتش فرموده این بیت حافظ ناظر به همین است :

کمند صید بهرامی بیفکن جام جم بردار

که من پیمودم این صحرا نه بهرام است و نه گورش

اما این بدین معنا نیست که سالک دنبال استاد نباشد بلکه به این معنی است که انسان بدون استاد نیز می تواند برسد چرا که همه چیز از جانب خداست گاهی به وسیله ی استاد می دهد و گاهی بدون وسیله .

نکته ی مهمی که بعد از رسیدن به استاد اهمیت فراوانی دارد که در صورت رعایت نگشتن آن ، رسیدن به استاد نه تنها فایده ای برای سالک ندارد بلکه به دلیل عدم رعایت ادب محضر ولی الهی ضرر نیز دارد ، اطاعت و تبعیت محض و ومطلق از استاد کامل است که تمام بزرگان بر این مطلب اتفاق نظر دارند و اساسا اگر قرار باشد اطاعت محض نباشد و سخنان و دستورات شیخ را مرید خود راست آزمایی نماید این دیگر خود استاد است و نه سالک .

به گفته ی بزرگان سالک و مرید باید همانند میت در دستان غسال باشد و علم و دانش و فهم خود را قبل از ورود به محضر شیخ پشت در بگذارد و جاهل و أمی به محضر او مشرف شود .

طبیعتا چون بحث از اطاعت مطلق است شرایطی برای استاد لازم است چرا که به حکم عقل و شرع انسان نمی تواند از هر کسی اطاعت محض نماید .

اگر بخواهیم در یک جمله استاد و کسی را که باید انسان از او اطاعت محض نماید معرفی نماییم گوییم : استاد کسی است که فانی فی الله و باقی به رب مطلق باشد . یعنی سفر اول را طی کرده و در سفر دوم باشد .

چنین شخصی فانی در حق است و کلام و فعل او فعل حق می باشد لذا اطاعت محض از او عین  اطاعت ار خدا است چرا که از او ، اویی نمانده و هر چه هست هوست .

اما مشکل عمده در این است که چطور سالک مبتدی و کسی که در آغاز این راه است می تواند وصول به چنین مقامی را در شخصی احراز نماید ؟

انسان وقتی می تواند مقام کسی را متوجه گردد که از او بالاتر باشد . البته ممکن است خدا به کسی بفهماند لکن شناخت فهم حقیقی نیز دشوار است .

مرحوم ملا احمد نراقی در کتاب خزاین به نقل از عرفا ده وجه در احتیاج سالک به شیخ و استاد ذکر نموده و سپس می گوید  :

مخفی نماند که به جز معصوم را کسی چه می تواند دانست که پنج رکن اول از برای او حاصل است خصوص مبتدی و منتهی خود چه احتیاج به شیخ و مرشد دارد .

در جای دیگر از همین کتاب گوید :

مبتدی بیچاره قوت شناختن شیخ و تمییز صادق و کاذب ندارد .

 غرض این نیست که انسان هیچ راهی برای شناخت کامل ندارد و خداوند قادر است به طالب حقیقی ولی خود را بشناساند و او را در مسیر کاملی قرار دهد بلکه غرض این است که در صورت عدم دسترسی و یا عدم اطمینان به کمال شخص بزرگی ؟ چه باید کرد .

دیده شده که افرادی بسیار مشتاق به سلوک الی الله هستند و لکن حتی شخصی که مقدمات راه را هم به آنها بیاموزد نیست .

چه باید کرد ؟

مسلما در بین عرفا و بزرگان شخصیت جناب شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی شخصیت ممتاری است که جمیع عرفا و بزرگان نسبت به ساحت حضرتش سر تعظیم فرو آورده و بسیار از ایشان تجلیل نموده که از کس دیگر نشده است .

جمله ی معروفی که از عارف بزرگ جناب سید علی آقای قاضی نقل شده است که فرموده بعد از اهل بیت عصمت احدی به جناب شیخ اکبر محیی الدین نمی رسد بیانگر این موضوع است .

لقب باشکوه شیخ اکبر نیز که مقبول جمیع بزرگان است بازگو کننده  ی ماجراست . شیخ اکبر به معنی استادی است که از همه بزرگتر است و نه کسی بعد از او به پایه  ی او می رسد و نه کسی قبل از او همانند او بوده و چنین لقبی برای هیچ بزرگ دیگری وجود ندارد .

ملاحظه می شود که هنگامی که افرادی که خود از بزرگان معرفت بوده اند با حضرت شیخ ملاقات می نمودند در سلوک آنها تغییر و دگرگونی به وجود می آمده است .

مسلما اینجا مجال بازگو کردن فضایل حضرت شیخ نیست و اساسا چه کسی را یارای وصف آن بزرگوار است :

ای برون از وهم و قال و قیل من

خاک بر فرق من و تمثیل من

برای اطلاعات بیشتر  به سایت : « محیی الدین بن عربی » مراجعه گردد .

به نظر می رسد سالم ترین راه و عقلانی ترین روش برای کسی که مشتاق سیر و سلوک است تا قبل از رسیدن به محضر استاد بکارگیری فرمایشات و دستورات بزرگ ترین عارف دورانیعنی جناب حضرت شیخ اکبر است چرا که حاذق تر از ایشان طبیبی در این راه وجود ندارد .

سالک به جای اخذ مطلب از افرادی که خود آنها خوشه چین معارف حضرت شیخ اند باید دل به فرمایشات حضرت شیخ بندند و با توسل به روح عظیم آن حضرت مدارج کمال را ظی نماید و کار عقلانی نیز همین است .

اگر فرمایش بزرگی با فرمایش حضرت شیخ در تعارض بود آیا عقل حکم نمی کند که به ماهر تر و بزرگ تر رجوع کن ؟

عارف عظیم الشان جناب شیخ کبیر صدرالدین قونوی بزرگترین شاگرد حضرت شیخ و فرزند خوانده ی ایشان نیز همین مظلب را د روصیت نامه ی خویش فرموده است :

« و یاران و اصحاب خویش را وصیت می کنم که پس از من در مشکلات معارف دوقی البته بر مجمل و کوتاه آنها فرو نروند بلکه بسنده نمایند در اندیشه در آنچه از آن معارف که صریح است و منصوص و روشن است نه در آنچه که غیر آشکار است . . .

خواه آن در مزالب من باشد یا در مطالب حضرت شیخ اکبر چون که این باب پس از من بسته شده است لذا سخنی از ذوق و مکاشفه ی هیچ کس مپذیرید مگر کسی ار آنها که امام محمد مهدی را درک کرده باشد سلام مرا به او برساند و از او آنچه آنچه از معارف را که بیان می کند فرا گیرد ».

در این سایت بر آنیم تا همین راه سالم و صحیح و مطمین را بپیماییم که پیروی از دستورات شیخ اکبر است .

لذا با استعانت از روحانیت حضرت شیخ مطالب سلوکی و ارشادات و راهنمایی ها و نکته هایی از حضرت ایشان از رساله ها و کتب حضرتش جمع آوری و ترجمه شده و در اختیار روندگان طریقت و مشتاقان عالم نور و وحدت قرارا داده می شود .